قرن‌هاست که در خانه‌ی هر ایرانی، یک دیوان حافظ یافت می‌شود. نیاکان ما از گذشته تا به امروز، طبق یک رسم و سنت قدیمی، در جشن‌های ملی همچون نوروز و چله و سیزده‌به‌در، دیوان حضرت حافظ را گشوده و فالی می‌گیرند.

حافظ شیرازی از گذشته‌های دور تا امروز در میان ایرانیان به لسان‌الغیب مشهور بود. انس و الفتی که ما ایرانیان با عالیجناب داشته و داریم، دارای پیوند محکمی است.

از همین روی است که هرگاه در پیچ‌و‌خم‌های دشوار زندگی، دچار استیصال می‌شویم، بی‌درنگ دیوان عالیجناب حافظ را گشوده و تفالی می‌زنیم تا با تفسیر اشعار او، از سرنوشت و انتهای کار خود آگاهی به دست آوریم.

درمورد این موضوع، در کتاب چنین گفت حافظ آمده است:

بي‌گمان واژگان براي توصيف اين شاهكارِ هنر و ادب ناتوانند. چرا كه غزلياتِ خواجه قرن‌هاست که در هرکجا، عروسِ محفلِ ذوق و ادب و جادوي تسخیر‌کنندة اعتقاد و ایمانِ مردمان است. شعرِ حافظ را عالم و جاهل و عارف و عامی و فیلسوف و صوفي، زيرِ لب زمزمه‌كرده و در هر منزلي ابيات او، زينت‌بخشِ دلِ مردمان است. غزلِ حافظ افسونی است که همگان را از خردسال تا کهنسال، مسحورِ خویشتن نموده و افیونی است که عقل و دل را مدهوش ساخته است. كلام او همدردِ غمِ دردمندان و يگانه اميدِ دل‌دادگان است. كلامي كه در اوجِ تلخي، در اوجِ درد و در اوجِ غم، لذیذترین، شيرين‌ترين و دلچسب‌ترین شهد است، از براي دردمندان و درماندگان: «‌اميد»

دیوان حافظ و ایرانیان

زبان پارسی زبان شعر و ادب است. به همین خاطر می‌بینیم که از هزاران سال پیش تا امروز، پارسی‌گویان ایران‌زمین انس و الفت شگفت‌آوری با شعر داشته و از کلام کوچه و بازار تا ضرب‌المثل‌های ما با شعر عجین شده است.

در این میان اما دیوان حضرت حافظ، چیز دیگری است. ایرانیان به شکل عجیبی با این کتاب خو داشته و دم‌خور هستند و گویی اگر کتاب حافظ را از ایرانیان بگیرید، هویت ایرانی خدشه‌دار می‌گردد.

از همین روی است که حافظ و حافظ‌خوانی همواره در محال ایرانی جایگاهی خاص و ویژه داشته و پارسی‌زبانان از هر فرصتی برای باز کردن این کتاب سترگ و مراوده با عالیجناب حافظ، بهره‌مند می‌شوند.

در یک کلام می‌توان چنین گفت که تحت هیچ‌شرایطی، دیوان حافظ را نمی‌توان از فرهنگ و تمدن و هویت ایرانی جدا کرد.

پیشینه فال‌گیری در ایران

فال و طالع‌بینی و پیش‌بینی آینده، در میان ایرانیان دارای ریشه‌ای چندهزارساله است. از همین روی است که می‌بینیم بسیاری از کتب باستانی که تا امروز باقی مانده‌اند، حالت پیش‌گویی دارند. برای نمونه بنگرید به کتاب: پیشگویی‌های زرتشت.

پس از اسلام، رفته‌رفته طالع‌بینی و فال سبک و سیاق منظم‌تری پیدا کرد. از همین‌روی می‌بینیم که تفال از یک‌سو با قرآن انجام می‌گرفت (که به آن استخاره نیز می‌گویند) و از سوی دیگر با دیوان شعرای به نام و مشهور.

اما از قرن هشت هجری، با پیدایی حافظ در عرصه تاریخ و ادب پارسی و عجین شدن ایرانیان با دیوان او، تفال به دیوان حافظ جایگزین تفال به دیگر دیوان‌های شعری پیش از وی گردید.

لذا امروزه می‌بینیم که طالع‌بینی و فال‌گیری تنها با دیوان حضرت خواجه حافظ شیرازی انجام می‌گیرد و دیوان‌های و دفترهای شعر و آثار منظوم و منثورذ دیگر شعرا در این زمینه کم‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

نخستین‌بار چه کسی فال حافظ گرفت؟

ادروارد براون در کتاب سترگ و ارزشمند تاریخ ادبیات ایران روایت جالبی از نخستین‌باری که مردم پی به رازآمیز بودن اشعار حافظ ردد، آورده است. او می‌گوید:

پس از مرگ حافظ، عده‌ای از مردم تحت تحریک یکی از شیوخ شیراز، از دفن حافظ در قبرستان مسلمانان جلوگیری می‌کنند. آن شیخ گفته بود که حافظ فردی شرابخواره و لامذهب است و نباید در گورستان مخصوص مسلمین دفن گردد.

کشمکش میان موافقان و مخالفان این نظر بالا می‌گیرد و نهایتا مردم تصمیم می‌گیرند که تفالی به دیوان شعر خود حافظ زده و از این طریق نظر خود حافظ را جویا شوند.

بنابراین گروهی مامور می‌شوند تا تمامی غزل‌های حافظ را بر روی کاغذ نوشته و سپس همه کاغذها را درون سبدی می‌ریزند و پس از در هم کردن آن‌ها، از کودکی می‌خواهند تا یکی از غزل‌ها را بیرون آورد. نتیجه شگفت‌آور بود و این بیت بیرون آمد:

قدم دریغ مدار از جنازه‌ی حافظ
که گر‌چه غرق گناه‌ست، می¬‌رود به بهشت

از آن زمان مردم متوجه اعجاب در ابیات فوق‌العاده حافظ شده و برای هر کاری که در انجام آن مردد هستند، تفالی به دیوان حافظ زده و فالی می‌گیرندتا از راهنمایی عالیجناب ادبیات ایران‌زمین، بهره‌مند گردند.

چگونه فال حافظ می‌گیرند؟

شیوه گرفتنِ فال با دیوان حافظ بدین‌گونه است که بزرگ و ریش‌سفید خانواده، دیوان خواجه حافظ شیرازی را در دست گرفته و پس از نیتی که در دل می‌نماید. کتاب را گشوده و نخستین غزلی که به‌صورت تصادفی نمایان می‌شود را برای دیگر افراد حاضر، می‌خواند.

سپس اهل خانواده با تفسیر غزل و گفتگو درباره محتویات آن و سعی در درک کلام حافظ و پینوند دادن آن با شرایط شخصی، می‌کوشند دریابند که به مراد دل خواهند رسید یا خیر.

سخنی دیگر درباره حافظ و تفال به دیوان او

فال حافظ، یک سنت محبوب و پرطرفدار در فرهنگ ایران است که از قرن‌ها پیش ادامه دارد. حافظ، شاعر بزرگ ایرانی، به اندازه‌ای اشعار عمیق و معنوی و کم‌نظیری را سروده که قرن‌هاست ایرانیان از اشعار او و رموز پنهان در غزل‌هایش، به عنوان فال یا پیشگویی استفاده می‌کنند.

برای خواندن فال حافظ، افراد یک سوال یا یک مسأله مشخصی در ذهن دارند، سپس با خلق تمرکز بر روی این سوال، نیت می‌کنند و کتاب حافظ را باز کرده و شعری را که به صورت تصادفی آمده است، به عنوان جواب یا راهنمایی برای سوالشان در نظر می‌گیرند.

این سنت علاوه بر ارائه یک جواب محتمل، برای افراد مفرح و انگیزه‌بخش است و در فرهنگ ایرانی به عنوان یک مهارت خاص و متداول شناخته می‌شود.

فال حافظ نه تنها یک جلوه از ارث فرهنگی ایران است بلکه یک فرصت برای تفکر و اندیشه نیز محسوب می‌شود. این سنت باعث شده تا افراد در مواجهه با چالش‌ها یا در لحظات مهم زندگی‌شان، به دیوان حافظ روی بیاورند و از طریق شعرها، پند و نصیحت‌هایی را برای خود بیابند.

شاید این تعامل با دیوان حافظ نه تنها به جواب سوالات کمک کند بلکه به ایجاد ارتباط عمیقتر با زندگی و فلسفه آن شاعر بزرگ نیز منجر شود. اینجاست که ابعاد مختلف شاعری حافظ، از عشق و هنر تا حکمت و اخلاق، به خوبی به تصویر کشیده می‌شود.

همچنین، فال حافظ به عنوان یک ابزار خلاقیت و تفکر خودآگاهانه در میان مردم ایران جلوه کرده است. این سنت، موجب به وجود آمدن نگرش‌های مختلف به زندگی و حل مسائل شخصی می‌شود و به عنوان یک روش هنری برای انعکاس بر زندگی و تغییر در نگرش افراد به مسائل پیچیده محسوب می‌شود.

آنلاین، فال حافظ بگیرید

برای گرفتن فال حافظ، ابتدا نیت کرده و آرزوی خود را در دل مرور نمایید. سپس زمزمه کنید:

ای حافظ شیرازی!
تو مَحرَم هر رازی!
تو را به یزدان و به شاخ‌نباتت سوگند می‌دهیم
که هرآن‌چه سزاوار و شایسته‌ی ما می‌بینی،
آشکار سازی!

و سپس بر روی دکمه زیر کلیک بفرمایید ↓